تحلیل برنامه ورزشی

90 ( برنامه تلویزیونی)
نود نام یک برنامه زنده تلویزیونی است ، که هر هفته دوشنبه شب از شبکه 3 سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می شود . بنیانگذار ، مجری و تهیه کننده این برنامه عادل فردوسی پور و موضوع آن فوتبال ایران است
پیشینه
برنامه نود در سال 1378 توسط عادل فردوسی پور بناین گذاری شد. اولین قسمت برنامه نود در تاریخ 23 مرداد 1378 پخش شد
برنامه
برنامه نود دوشنبه شب هر هفته پخش می شود به دلیل ترافیک برنامه ها در شبکه سه، ساعت پخش آن ثابت نیست ، اما برنامه معمولا بین ساعت های 22:30 تا 1 بامداد پخش می شود . مزدک میرزایی و رضا جاودانی نیز هر کدام دو بار در غیاب عادل فردوسی پور مجری برنامه نود بوده اند
روند برنامه
برنامه نود هر هفته به مرور و تحلیل رویداد های مرتبط با فوتبال ایران می پردازد به طور معمول ، این برنامه به پخش صحنه های بازی های لیگ برتر  فوتبال ایران ، جام حذفی،گزیده هایی از لیگ دسته اول فوتبال ایران ، تحلیل مسائل مربوط به داوری بازی ها با حضور کارشناسان داوری و احیانا تحلیل رقابت های فوتسال می پردازد.  قسمتهایی از برنامه نیز به بررسی حواشی و اخبار مرتبط با فوتبال ایران اختصاص دارد
90 درجه
 بخش اول برنامه که صحنه های بسیار کوتاهی از بازی ها در آن پخش می شود و فردوسی پور در مورد آنها توضیحانی (که معمولا طنز است) می دهد
پخش خلاصه بازی ها
در این بخش صحنه های مهم بازی ها پخش می شود
بخش کارشناسی
در گذشته در هر برنامه دو کارشناس ، یکی در مسایل فنی و دیگری داوری درباره بازی ها اظهار نظر می کردند، اما بخش کارشناسی فنی از برنامه حذف شد و فقط در بخش داوری صحنه های جنجال برانگیز داوری مورد بررسی قرار می گیرد
میهمان:
در هر قسمت از برنامه مربیان و بازیکنان به برنامه دعوت می شوند و درباره  مسایل مختلف با مجری به گفت و گو می نشینند
از 90 تا 90
خلاصه مهمترین اخبار فوتبال ایران و بازیکنانی که در خارج ایران هستند
مسابقه پیام کوتاه
در هر برنامه پرسشی به عنوان نظر سنجی یا مسابقه مطرح می شود و در آن از بینندگان خواسته می شود تا پاسخ را به شماره 200090 بفرستند. این بخش از مهم ترین بخش های برنامه است تا کنون چند بار باعث تغییر در برخی تصمیمات مسئولان و سرنوشت برخی مسایل فوتبال ایران شده است با اینکه این برنامه معمولا نزدیک نیمه شب پخش می شود اماهمواره تعداد پیامک های آن در مقایسه با برنامه های دیگر بیشتر است . این برنامه رکورد بیشترین پیام کوتاه را در بین همه برنامه های صدا و سیما با شش میلیون و 400 هزار پیامک در اختیار دارد
در وی‍ژه برنامه ای با موضوع برکناری علی دایی از سرمربی گری تیم ملی فوتبال ایران در تاریخ 12 فروردین 88 و در یک مسابقه پیام کوتاه با عنوان علل ناکامی تیم ملی در بازی های مقدماتی جام جهانی بیش از سه میلیون پیامک به پیامگیر برنامه ارسال شد
همچنین در یک مسابقه پیام کوتاه در تاریخ 26 ژانویه 2009 با عنوان «آیا با رویکرد برنامه نود موافق هستید؟» که پس از صحبت های مخالفین برنامه برگذار شد ، بیش از دو میلیون و صد هزار نفر شرکت کردند و بیش از یک میلیون و هفتصد هزار رأی موافق به برنامه ارسال کردند
بیشترین پیام کوتاه مربوط به مرگ ناصر حجازی نزدیک 5 میلیون بود در حالی که از 3 ساعت پخش 1 ساعت و نیم پیامک 90 قطع شده بود
در آذر 1392 برنامه 90 به مناسبت پخش مراسم قرعه کشی جام جهانی برنامه ویژه داشت. در این برنامه که با حضور مهدی مهدوی کیا و جواد نکونام قرعه های بیرون آمده در جام جهانی مورد بررسی قرار گرفته بود، بیش از شش میلیون و 400 هزار پیامک از سوی مخاطبان دریافت شد تا رکوردی جالب توجه برای برنامه 90 و عادل فردوسی پور به ثبت رسیده باشد
آنالیز فنی
در این بخش که از سال 93 به برنامه اضافه شد بازی های مهم و یا خاص هر هفته ( از بعد فنی یا کیفیت) توسط یک تیم چند نفره آنالیز میشود و ماحصل آن با تصاویر مربوط به بازی و صدای حمید محمدی پخش می گردد
حاشیه ها
برنامه نود دلیل بررسی و نقد اتفاقات فوتبال ایران همواره یک برنامه جنجالی بوده است . فردوسی پور تا کنون چند بار به خاطر مومشکافی و پرداختن زیاد به برخی مسایل توسط مدیریت شبکه 3 و صدا و سیما نکوهش و توبیخ شده است.
 [ نیازمند منبع] پس از انقال تیم پاس تهران به شهر همدان، فردوسی پور از پرداختن به این موضوع منع شد.( همچنین نفت تهران به اراک) تا کنون نیز با انتقال تیم های تهرانی دیگری به شهرستان ها، هنوز به طور جدی به این موضوع پرداخته نشده است. برخی از بخش های برنامه نیز سفارشی هستند
سیاسی ترین برنامه 90
سرانجام در برنامه دوشنبه 16 خرداد 90 برنامه ای اختصاصی با حضور سید احمد لطفی آشتیانی و علی اصغر یوسف نژاد نمایندگان مجلس موافق و مخالف به روی آنتن رفت. این طولانی ترین برنامه ی زنده ی ورزشی تاریخ صدا و سیما بود.
نظر سنجی شرکت کردند.لطفی در توجیه این که چرا مردم شهر و استان خودتان با نظر شما مخالف اند ( استاد به پیامک های برنامه) طی اظهاراتی عجیب به شهروندان اراکی گفت بیشتر مردم شهر اراک کارگر  هستند و بعد از این که شام می خوردند و نماز می خوانند، می خوابند چون صبح زود باید سرکار بروند و در بخش دیگری از سخنانش گفت که بخشی از ورزشکاران استان موبایل ندارند و بخشی دیگر هم تا این وقت شب بیدار نیستند که نمی توانند از من حمایت کنند
فردوسی پور با اشاره به سیاست زدگی فوتبال گفت: « آقا جون دست از سر فوتبال بردارید» فردوسی پور با انتقاد تلویحی از استفاده ابزاری از مفهوم عدالت به شعار کلیدی دولت احمدی نژاد حمله کرد و گفت:« به خدا که این عدالت نیست، کجاش عدالته؟ اگر قرار  است عدالت اجرا شود چرا تیم به اراک منتقل شود چرا به ساری نرود چرا به زاهدان نرود...؟ امیدوارم تصمیم سازان مملکت که خیلی هاشون ورزشی نیستند و ربطی به فدراسیون فوتبال ندارند. حتی به سازمان تربیت بدنی هم ندارد، یه کم  به نظر مردم اهمیت بدهند او عملا فدراسیون و سازمان تربیت بدنی را با گفته هایش جدا کرد تا اشاره اش به محمود احمدی نژاد باشد. احمدی نژاد در سفر استانی به اراک قول انتقال تیم نفت به این شهرستان را داده بود .فردوسی پور همچنین با کنایه به اظهارات اخیر رحیمی معاون اول احمدی نژاد گفت :« سفر می کنند و یک سری شعار می دهند یاالله یا الله تیم میخوایم وبه شان تیم  می دهند»
او در همین زمینه دست به افشاگری زد و همه نمایندگان مجلسی که در نقل و انتقالات تیم ها دخیل بودند را نم برد:
« پیکان چرا رفت قزوین؟ به خاطر این که آقای ابوترابی قزوینی هستند، چرا صبا رفت به قم، چون آقای علی لاریجانی قمی هستند و حمایت کردند، پاس چرا رفت همدان چون آقای حاجی بابایی، آقای آقا محمدی و کیومرث هاشمی و یک سری از مقامات همدانی هستند. او جمله ای راهم از مدیر سابق برق شیراز گفت :« اگر سعدی زنده بود الان می گفت، نابرده رنج ، گنج میسر می شود/ مزد آن گرفت جان برادر که لابی سیاسی کرد
فردوسی پور در واکنش به نماینده اراک که گفت : آقای فردوسی پور شما که تصمیم گیر نیستید و کسی حق ندارد برای دولت تکلیف تعیین کند، گفت :«آیا تصمیمات دولت وحی منزل است؟ پس ما نتیجه می گیریم مردم مهم نیستند ، کارشناسان مهم نیستند به همین دلیل رأی بر نمی گردد»
حرف های بیش از 15 نماینده مجلس در انتقاد از انتقال تیم های پخش شد. یوسف نژاد نماینده ساری:« این انتقال ها غیر قانونی است مگر تیم فوتبال ، شکلات است که هدیه اش بدهیم » کواکبیان،نماینده سمنان: « دولت به دلیل آرای ملت باید همین امشب رأیش را برگرداند» نماینده آبادان:« اگر به این استدلال ها باشد، باید 2 تا تیم دیگر هم به ما بدهند چون ما مهد فوتبالیم ، تازه 8 سال هم جنگیدیم » حسینی ، نماینده اهواز هم گفت :« آقای لطفی نیم ساعت دیگر بماند، هیات دولت را هم می برد اراک. اگر قرار به انتقال باشد باید وزارت نفت به خوزستان بیاید که معدن نفت ماست» اخوان نماینده تفرش:« مجلس جای سیاست گذاری است نه جای سیاست بازی! با توجه به نزدیک شدن به انتخابات مجلس برخی این کارها را برای جلب آرای مردم انجام می دهند»
واکنش ها
در واکنش به این برنامه باشگاه پاس همدان علیه شخص فردوسی پور بیانیه داد و مدعی شد با حرکتی ناجوانمردانه سخنان مدیر عامل پاس همدان را تحریف کرده است و به دنبال سهم خواهی و منفع طلبی است و آب در آسیاب دشمن می ریزد. همچنین سیاست های دولت خدمتگذار را که با رأی 30 میلیونی مردم انتخاب شده، برنمی تابد و خود را تافته جدا بافته از ملتی می داند که دولت را به رسمیت شمرده و تابع فرامین نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند در این بیانیه هرگز اشاره ای به نظر سنجی 3 میلیونی نشده است
عباس رجایی نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی ممنوع التصویر شدن عادل فردوسی پور را خواستار شد . گفت :«در عین حال حق نمایندگان استان مرکزی است که در دادگاه علیه این مجری طرح شکایت کنند!» بهمن اخوان نماینده مردم تفرش در واکنش منفی به انتقال تیم ها:« حداقل به نظر میلیون ها بیننده 90 احترام می گذاشتید ! ما تیم فوتبالی که بازیکن بومی نداشته باشد و هیچ تعصبی نسبت به شهر اراک نداشته باشد، نمی خواهیم»
سایت هفت صبح:« فردوسی پور از مشاوران شرکت ملی نفت ایران است که در هفته های اخیر زمزمه های برکناری وی از این منصب قوت گرفته است . او برنامه خود رابه تریبونی علیه سیاست های تمرکز زدایانه دولت تبدیل کرده است. برکناری قریب الوقوع عادل فردوسی پور از مشاورت ورزشی NIOC و قطع منافع ، باعث شده وی از سرمایه رسانه ملی برای نفع شخصی خود و تخریب چهره های اصولگرای پیشرو و مقامات دولتی از جمله معاون اول رییس جمهور سوء استفاده کند»
پس از جلسه هیئت دولت 18 خرداد 1390 و در واکنش به نظر سنجی برنامه 90 ، محمود احمدی نژاد هر گونه انتقال تیم مس سرچشمه به همدان را منتقی اعلام کرد و با بیان اینکه این تیم با زحمت مردم و کارگران سرچشمه به لیگ برتر رسیده است باید در همین منطقه باقی بماند.
انتقاد به انتصاب سیاسی هیئت مدیره پرسپولیس استقلال
در برنامه 90   4 مهر 1390  که از شبکه سوم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد ، سوابق مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره ی باشگاه های پر طرفدار پایتخت مورد بررسی قرار گرفت. عادل فردوسی پور با طرح این پرسش که " چرا در نزدیکی انتخابات، همه ی این آقایان طرفدار مردم شده اند؟" افزود:« چه دلیلی دارد در این برهه زمانی چند نماینده در هیات مدیره این دو باشگاه آمدند؟» محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان ایران ، سردار محمد رویانیان رییس ستاد حمل و نقل و سوخت ، علی پروین بازیکن و مربی سابق پرسپولیس و محمد حسین نژاد فلاح نماینده مجلس را به عنوان اعضای جدید هیئت مدیره باشگاه پرسپولیس انتخاب کرد. محمد عباسی  همچنین سید احمد رسولی نژاد معاون وزارت ورزش، امیدوار رضایی نماینده ی مجلس ، مقداد نجف نژاد نماینده مجلس ، عبدالرضا ساور معاون وزارت ورزش ، علی فتح الله زاده سرپرست استقلال ، جواد زرینچه بازیکن سابق استقلال و غلامحسین فرزامی پیشکسوت فوتبال ، به عنوان اعضای جدید هیات مدیره باشگاه استقلال منصوب شدند